- SCAPHA
- SCAPHAGraece ακάφη, a concavitare nomen habet, ex σκάπτα, fodio: quod primum ex praegrandi arbore excavari coeptae sunt. Unde curvum robur, apud Stat. Theb. l. 5. v. 287.Qua data signa, sequor, dein curvô robore clausumDiis pelagi, ventisque, et Cycladas AegaeoniAmplexo, commendo patrem ------Ad quae verba vetus Scholiastes: Navicula, inquit, et scapha, quam unô robore edolatam ibi forte offendebamus. Ruditatem in scapha navigationis indicavit. Sic Avorum aut Proavorum memoriâ repertae terrae incolas habuêre scaphis unâ arbore factis pelagus incurrentes: talemque omnino fuisse navigationem antiquam, in artis principiis, docent etiam Poetae, quibus trabs, alnus, robur, pinus, navem designant, Casp. Barthius ad Stat. d. l. De Scaphis, ex arundinibus circa Gangem nascentibus: testaceis item, quibus utebantur in Nilo Aegyptii, vide Salmas. ad Solin. p. 1016. et 1117. Nonio Scaphae naviculae sunt, quae maiores naves consequuntur. Unde Iabalenus ICtus. Si navem, inquit, cum instrumentis emisti praestari tibi debebit Scapha navis. Et Caesar l. 4. bell. Gall. c. 26. Quod cum animadvertisset Caesar, scaphas longarum navium, item speculatoria navigia militibus compleri iussit. Sane crebra est apud Auctores Scapharum mentio: etiam in Sacris, vide Actor. c. 27. v. 30. et 32. Nunc vulgo pro Scapha nautae Belgae aliique Scaphum dicunt, uti quidem ab eruditis putatur. Sed certe et navigii id nomen esse, docet Macrob. Saturnal. l. 5. c. 21. Sunt et qui liburnis scaphas associari, exploratoriasque vocari asserant, ut est apud Vegetium, l. 4. c. 37. Sunt et qui Illyricorum inventum faciant. Sane ventrem navis Scapham antiquis dictum, Suidas habet. Vide Giraldum ad Iustinum l. 2. c. 13. Apud recentiores postmodum Graecos ακάφαι dicti sunt alvei in balneis, qui alias ἐμβάσεις Graecis, Latinis descensiones, unde σκαφολουτεῖν et σκαφολουτίαι. Item alvei pueriles, in quibus infantes excaldabantur, etiam Graecis σκαφιςτήρια, Latinis quoque scaphisteria, et corrcpte capisteria, appellati, de quibus vide Salmas. ad Capitolin. in Albino, c. 5. ubi Capitolinus Caesarianam familiam id speciale habuisse, ut parvuli domus eius in testudineis alveis lavarentur, ait. Sed et σκἀφη vel σκάφιον, scaphe seu scaphium, i. e. haemisphaerium, dictum est horologium ab aristarcho Samio factum, in cuius concavae partis medio gnomon erectus erat; de quo invento vide Salmas. ad Solin. p. 636. et seqq. ut et aliquid supra in voce Caput, item Polus.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.